فواید غذا نخوردن؛ واقعیت یا افسانه؟

آیا تا به حال فکر کرده اید که غذا نخوردن می تواند برای بدنتان مفید باشد؟ شاید با خود بگویید: «این که دیگه شدنی نیست!» اما صبر کنید! ماجرا به این سادگی ها هم نیست. من خودم وقتی برای اولین بار درباره روزه های متناوب یا همان fasting شنیدم، حسابی شک داشتم؛ مخصوصاً که هنوز عاشقانه پای سفره ای ایرانی باز و پر از غذاهای خوشمزه می نشینم. اما همانطور که خواندم و تحقیق کردم، دیدم این پدیده چطور می تواند در چارچوب متعادل و علمی، به سلامت کمک کند. پس بیایید یک چای بیاورید و با هم این موضوع داغ و بحث برانگیز را از پشت پرده تغذیه و علم بیرون بکشیم!

چرا بعضی ها فکر می کنند غذا نخوردن مفید است؟

مدتی است که «روزه متناوب» و «قاطعانه نخوردن» به عنوان روش های محبوب کاهش وزن و تقویت سلامت بین افراد مختلف رواج پیدا کرده است. شاید شما هم این اصطلاحات را شنیده باشید. البته، گاهی اوقات این موضوع آن قدر بزرگ نمایی می شود که گویی عدم غذا خوردن کلید جادویی همه ی مشکلات است! اما نیمی از توصیه های علمی حاکی از آن است که گرسنگی کنترل شده می تواند به بهبود عملکرد سلول ها کمک کند، به عنوان مثال فرآیندی به نام «اتوفسازی» (Autophagy) که در آن سلول ها خودشان را پاکسازی می کنند و این در سلامت سلول ها و حتی پیشگیری از بیماری های مزمن نقش دارد (Mizushima, 2007).

فواید علمی پشت غذا نخوردن کنترل شده

اگر این سؤال برای شما پیش آمده که «واقعا چطور غذا نخوردن می تواند برای بدن مفید باشد؟»، اجازه دهید کمی علمی تر شویم. مطالعات نشان داده اند که روزه متناوب می تواند باعث کاهش التهاب، بهبود حساسیت انسولین و حتی کمک به کاهش وزن شود. در یک تحقیق سال 2019 که در مجله New England Journal of Medicine منتشر شد، کارشناسان به این نتیجه رسیدند که توقف موقت در مصرف غذا می تواند به بدن کمک کند تا جلبک های چربی دور اندام های حیاتی آب شود و عملکرد مغز را تقویت کند (Longo & Panda, 2019). البته این به این معنی نیست که باید تمام روز را گرسنه بمانیم یا خودمان را با رژیم های سخت شکنجه دهیم!

تجربه شخصی: وقتی گرسنگی تبدیل به دوست شد

اجازه بدهید یک خاطره کوتاه با شما به اشتراک بگذارم. من سال هاست که آزمایشی روی خودم انجام می دهم و گاهی روزه متناوب می گیرم؛ نه برای لاغری صرفاً، بلکه برای حس سبکبالی و توانایی تمرکز بهتر. شاید در ابتدا سخت به نظر برسد، مخصوصا وقتی صدای دلنشین «چلیک! چلیک!» صدای باز شدن در یخچال در ذهن است! اما بعد از چند ساعت، حس می کنید انرژی تان افت نمی کند و حتی نگاهتان به غذا متفاوت می شود، یاد می گیرید چقدر انتخاب های غذایی تان اهمیت دارد. احساس سبکی و افزایش حس های مثبت باعث می شود که این کار بخشی از سبک زندگی تان شود.

آیا همه می توانند غذا نخوردن را تجربه کنند؟

شاید اینجا سوال مهم پیش بیاید: «آیا هر کسی می تواند این روش تغذیه را دنبال کند؟» جواب منفی است! واقعیت این است که هر فردی با شرایط خاص بدن، سن، بیماری و سبک زندگی خود باید درباره تغییرات رژیم غذایی اش با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کند. مثلا افراد دیابتی، زنان باردار یا کسانی که به مشکلات گوارشی دچارند، نباید صرفاً به دلیل تبلیغات غذا نخوردن را شروع کنند. به یاد داشته باشید، «تغذیه» یعنی تعادل و تامین انرژی و مواد مغذی لازم برای بدن – نه مخالفت با آن.

اسطوره ها و باورهای غلط درباره ناهار نخوردن

شاید شما هم فکر کنید که نخوردن غذا باعث کند شدن متابولیسم و ضعف بدن می شود. البته این موضوع در صورت انجام نادرست روش های روزه داری یا گرسنگی طولانی مدت می تواند درست باشد، ولی اگر اصولی و تحت نظر انجام شود، بدن تعادل را در استفاده از ذخایر انرژی حفظ می کند. برعکس اگر غذا خوردن بی اندازه و نامناسب شود، آنجاست که مشکلات واقعی پیش می آید! بنابراین، به جای ترسیدن از «چی نخوردن»، بهتر است بدانیم «چگونه درست بخوریم و کِی بخوریم» اهمیت دارد.

نکته طلایی: متعادل باشید!

در دنیای پرهیاهوی امروز، غذا خوردن بیشتر یک فعالیت اجتماعی و احساسی شده است تا فقط تامین غذا برای بدن. به همین دلیل است که اغلب ما نمی توانیم فقط به شکم خود گوش دهیم و گاهی بدون توجه می خوریم. اما یادگیری فاصله گرفتن گاه به گاه از این سیکل، چه به صورت روزه طی روز یا کاهش تعداد وعده ها، به ما کمک می کند به احساس واقعی گرسنگی و سیری پی ببریم. همانطور که هارولد کورنر (Harold Koerner)، متخصص تغذیه می گوید: «تغذیه هوشمندانه یعنی شناخت بهتر از بدن و انتخاب بهتر غذا و زمان مناسب آن» (Koerner, 2018).

چگونه می توانم شروع کنم؟

اگر حالا که انواع فواید و خطرات غذا نخوردن را شنیدید، دوست دارید این ماجرا را امتحان کنید، پیشنهاد می کنم ابتدا با یک برنامه ساده شروع کنید؛ مثلا روزانه ۱۲ تا ۱۴ ساعت بدون خوردن غذا بگذرانید (شبیه به روزه شبانهـ روزی). بعد که بدنتان به این سبک عادت کرد، به تدریج می توانید مدت زمان گرسنگی را افزایش دهید. نکته کلیدی این است که به بدنتان گوش دهید و هرگز بیش از توانتان پیش نروید. همیشه آب کافی بنوشید و اگر احساس ناخوشایندی داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید.

سخن پایانی: واقعیت یا افسانه؟

پس به نظر شما فواید غذا نخوردن واقعیت دارد یا افسانه؟ من فکر می کنم هر دوی این ها می تواند درست باشد، همه چیز به نحوه، شرایط و میزان انجام آن مرتبط است. بدن ما موجودی فوق العاده انعطاف پذیر است که اگر به آن فرصت دهیم، می تواند خود را ترمیم، بازسازی و بهتر کند. مثل هر کاری در زندگی، اعتدال و دانش کلید موفقیت است. تغذیه ما نباید تبدیل به یک کابوس یا دشمن شود، بلکه باید همراه و دوست خوب ما باشد. در نهایت، انتخاب های درست تغذیه ی خود را با دانش و شناخت بیشتر، هدیه ای برای سلامتی و روحیه تان در نظر بگیرید.

پرسش های متداول (FAQ)

1. آیا روزه گرفتن باعث کاهش سوخت وساز بدن می شود؟

اگر به درستی انجام شود، روزه متناوب می تواند سوخت وساز بدن را کند نکند. بالعکس، به بهبود تنظیم هورمون ها و سوخت وساز کمک می کند (Varady, 2011).

2. چه مدت می توان بدون غذا ماند؟

مدت زمان گرسنگی بستگی به شرایط بدنی، سلامت و نوع روزه دارد اما به طور معمول ۱۲ تا ۱۶ ساعت روزه متناوب رایج است.

3. آیا روزه برای همه مناسب است؟

خیر، افرادی که بیماری خاص دارند، زنان باردار، کودکان و سالمندان باید قبل از شروع با پزشک مشورت کنند.

4. روزه متناوب چه مزایایی به جز کاهش وزن دارد؟

کاهش التهاب، بهبود عملکرد مغز، تنظیم قند خون و افزایش حساسیت انسولین از مزایای دیگر آن است.

5. آیا می توان روزه متناوب را با ورزش ترکیب کرد؟

بله، ولی بهتر است ورزش سبک تا متوسط انجام شود و ورزش های سنگین در ساعات خوردن غذا برنامه ریزی شود.

خلاصه مقاله

منابع:
Mizushima, N. (2007). Autophagy: process and function. Genes & Development.
Longo, V. D., & Panda, S. (2019). Fasting, Circadian Rhythms, and Time-Restricted Feeding in Healthy Lifespan. New England Journal of Medicine.
Koerner, H. (2018). Smart Nutrition for Healthy Living.
Varady, K. A. (2011). Intermittent fasting and metabolic health. Obesity Reviews.

https://foodtechnologypro.ir